JAK ROZMAWIAĆ Z DZIEĆMI?

„Kiedy dzieci starają się nawiązać z nami kontakt, dajmy im szansę, a może w przyszłości będą bardziej skłonne z nami rozmawiać” /Michele Elliott/

            Dorastające dzieci bardzo często podkreślają swoją niezależność oraz zaznaczają indywidualność. Jako rodzic warto zdawać sobie sprawę z tego, że rozmowa  jest bardzo ważna i potrzebna, dlatego w sposób naturalny powinna odbywać się często. Nie wolno unikać rozmów z dzieckiem i bać się pytać, dlaczego nasze dziecko w taki, a nie inny sposób reaguje, co odczuwa w danych sytuacjach i jak może sobie poradzić z różnymi emocjami. Nasza rodzicielska otwartość, zrozumienie i wysłuchanie są tu kluczowe. Rozmowa jest podstawą dobrych kontaktów z dzieckiem, a jej podstawą jest uważne słuchanie.

Dlaczego rozmowa z dzieckiem jest tak ważna?

• Pomaga przyjrzeć się własnym uczuciom oraz wiązać je z konkretnymi sytuacjami
• Jest ważna z punktu widzenia zdrowia psychicznego (emocje mają ogromny wpływ na zdrowie), umożliwia rozładowanie napięć, wyrażenie własnych przeżyć, opowiedzenie o własnych doznaniach, poglądach,
• Pozwala zrozumieć, że każdy ma swój świat emocji i myśli, ma prawo do wyrażania własnego zdania; rozwija świadomość siebie
• Poszerza słownik emocji (trafniej można nazwać emocje)
• Uczy zasad międzyludzkich i pokazuje odmienność w zachowaniach i reakcjach ludzkich, różnice w marzeniach, pragnieniach, postrzeganiu świata i siebie, pomaga łamać bariery
• Dzięki dzieleniu się emocjami zawieramy z innymi więzi, przyjaźnie, otwarte i szczere rozmowy także scalają, integrują rodzinę
• Rozmowy pozwalają wspierać dziecko, pomagać mu, kierować rozwojem dziecka
• Rozmowa w znacznym stopniu wpływa na kształtowanie się osobowości dziecka, na jego poczucie własnej wartości oraz umiejętności społeczne
• Wpływa na poczucie akceptacji i bezpieczeństwa
• Uczą logicznego myślenia, argumentowania, negocjacji
• Pomagają w rozwiązywaniu problemów, korygowaniu błędnych przekonań czy kształtowaniu hierarchii wartości
• Uczą poszanowania stanowiska rozmówcy
• Wpływają na bogacenie słownictwa, uczą zarówno słuchania, jak i wyrażania własnych myśli – czyli mają wpływ na umiejętności komunikacyjne
• Rozmowa daje szansę, że w porę zauważymy – usłyszymy „wołanie o pomoc”, czyli dostrzeżemy niepokojące sygnały, zobaczymy, że coś niepokoi i martwi nasze dziecko
• Dzięki rozmowie stwarzamy szansę na przyjaźń z własnym dzieckiem, opartą na dużym zaufaniu
• Zachęca do porozumienia, poszanowania, tolerancji i akceptacji
• Skłania obie strony do przemyśleń, refleksji
• Jest okazją do bycia ze sobą, a nie obok siebie

Co mogą zrobić rodzice i  jak mają stworzyć klimat sprzyjający rozmowie?

• Należy korzystać z każdej sytuacji do rozmów. To codzienne życie samo tworzy takie okazje. Rozmowa wcale nie musi być zaplanowana, dużo lepiej rozmawiać spontanicznie. Wspólny posiłek przy stole, wyjście do sklepu czy na spacer, przejazd samochodem to sytuacje i okoliczności sprzyjające rozmowie
• Często wieczór niesie ze sobą magię rozmów. Wieczorne rozmowy są okazją do zwierzeń, niekiedy nawet przeprosin czy pojednania
• Rodzic powinien poświęcić pełną uwagę dziecku, wtedy, kiedy ono tego potrzebuje. Brudne naczynia w zlewie czy inne czynności domowe mogą poczekać! Trzeba wykorzystać moment, kiedy nasze dziecko chce z nami rozmawiać, nawet jeśli w danym momencie jest to dla nas niedogodny czas. Jak możemy odłożyć nasze sprawy na potem, to zróbmy to. Jeśli naprawdę jesteśmy czymś tak zajęci, co kompletnie uniemożliwia oderwanie się nam od pracy, powiedzmy o tym dziecku, przeprośmy go, że „tu i teraz” nie możemy, ale porozmawiajmy z nim w możliwie jak najszybszym czasie. Choć wtedy musimy ponieść ryzyko, że dziecko już nie będzie chciało z nami rozmawiać
• Jeśli dziecko zaczyna mówić, słuchajmy tego z zainteresowaniem, odłóżmy inne czynności na bok, patrzmy w oczy, „zamieńmy się w słuch”, bądźmy uważni, skoncentrujmy całą uwagę na dziecku
• Pokazuj, że rozumiesz co mówi do Ciebie dziecko, potakuj głową, nie ponaglaj, daj się wypowiedzieć do końca, nie przerywaj, skup się w pełni na dziecku, pokaż swoją postawą i swoim ciałem zaangażowanie w słuchanie
• Nie unikaj kontaktu dotykowego. Jeśli dziecko tego chce i potrzebuje, weź na kolana albo potrzymaj za rękę, przytul, obejmij, pokaż dotykiem, że jesteś blisko niego
• Wystrzegaj się oskarżania, osądzania, obwiniania, krytykowania, wyrokowania, obrażania, wytykania błędu, zmieniania tematu, porównywania, straszenia, sarkazmu, ironii, nadmiernego bombardowania pytaniami
• Jeśli rozmowie towarzyszą nadmierne emocje, pozwól się dziecku wypłakać, wyciszyć. Zapewnij, że rozumiesz, że może czuć się w taki, a nie inny sposób. Odwołaj się do własnych doświadczeń, ale nie porównuj! Nie oceniaj emocji, tylko pomóż je nazwać, okaż wsparcie i aprobatę
• Podczas rozmowy dziecko może czuć radość, euforię ale także żal, złość, gniew. Jeśli zdarzy się, że rozmowa przerodzi się w agresję i jest obarczona trudnymi emocjami, wówczas pokaż granice- nie stosuj kar ale reaguj! Możesz powiedzieć dziecku o tym, że rozumiesz jego emocje, jego zdenerwowanie ale nie wyrażasz zgody na nieakceptowalne zachowania
• Zapewnij dziecku narzędzia do pracy nad swoimi emocjami- techniki oddechowe, relaksacyjne, zajęcia sportowe czy trening emocji.

Literatura:

„Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” Faber Adele, Mazlish Elaine

Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały. Jak słuchać, żeby z nami rozmawiały Faber Adele, Mazlish Elaine

„W świecie porozumienia bez przemocy” Marshall B. Rosenberg

„Wychowanie bez porażek”  Thomas Gordon

Przestań mówić, zacznij rozmawiać. Trzy kroki do skutecznej komunikacji z dzieckiem

http://www.sbc.org.pl/Content/24036/PDF/dziecko_i_doros%C5%82y_w_rozmowie.pdf

Opracowała: Ilona Śleżewska