Co to jest integracja sensoryczna? Co kryje się pod nazwą zaburzenia SI?

Integracja sensoryczna (SI) – najprościej definiując – to zdolność do rozumienia i porządkowania bodźców i informacji dostarczanych z otoczenia i własnego ciała poprzez zmysły. Umiejętność ta pozwala człowiekowi zrozumieć, jak funkcjonuje otaczający go świat i nadaje sens nieustannie docierającym zewsząd bodźcom. Każdego dnia odbieramy bodźce poprzez nasze zmysły. Tymi najpopularniejszymi są : zmysł wzroku, węchu, smaku, dotyku i słuchu. Jednak mamy jeszcze dwa niezwykle istotne zmysły: przedsionkowy
i proprioceptywny. Te wszystkie zmysły razem stanowią niezwykle ważny fundament w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka, dzięki nim człowiek jest w stanie odbierać otaczającą go rzeczywistość, reagować na bodźce zewnętrzne.
Warto dodać, że integracja sensoryczna jest procesem, który odbywa się poza naszą świadomością, jak oddychanie, a jego rozwój zaczyna się już w życiu płodowym, towarzyszy nam
od początku do końca życia.

Codziennie dotykamy różnych przedmiotów, o odmiennych fakturach, kształtach, kolorach, odbieramy przeróżne dźwięki, m.in szum, szept, muzykę, smakujemy potrawy, czujemy zapachy itd. A więc odbieramy świat poprzez nasze zmysły. Jeśli w naszym organizmie wszystkie napływające z zewnątrz informacje są odbierane i przetwarzane poprawnie przez nasz mózg, który dokonuje segregowania, rozpoznania i interpretacji oraz integruje je z wcześniejszymi doświadczeniami, zatem proces integracji sensorycznej przebiega bez żadnych zakłóceń, wówczas odbieramy świat jako przyjazne, komfortowe i bezpieczne nam środowisko. Jeżeli trafnie oceniamy sytuacje, w których się znajdujemy, umiemy adekwatnie ją ocenić, nasze reakcje są prawidłowe, wówczas nic nie stanowi dla nas problemu, a więc umiemy poradzić sobie w każdym momencie naszego życia. Gdy przez przypadek dotkniemy gorącego żelazka, natychmiast cofamy rękę, gdy telewizor gra za głośno, ściszamy odbiornik, a jeśli jakaś potrawa pachnie nieświeżo, wiemy, że nie można jej zjeść, dlatego rezygnujemy z konsumpcji. Jeśli jednak nasz mózg w sposób nieprawidłowy odbiera i przetwarza nasze bodźce, wtedy zaczynamy mieć problem w odbiorze świata. Jeśli przyjazny uścisk dłoni wywołuje ból, ciało nie chce nas słuchać, głośna rozmowa innych aż „kłuje” w uszy, pojawiają się trudności z zaplanowaniem i wykonaniem własnych działań oraz szereg innych trudności w funkcjonowaniu, wówczas jest to sygnał, że potrzebna jest pomoc. Nie bagatelizujmy najmniejszych nawet sygnałów, które zaobserwowaliśmy u naszego dziecka. Zaburzenia integracji sensorycznej, to trudności z którymi mały człowiek przychodzi na świat. Nie można więc czekać, że dziecko z nich „samo wyrośnie” albo „coś samo minie”. Oznak zaburzeń integracji sensorycznej może być naprawdę wiele. Cokolwiek jednak niepokoi nas w zachowaniu i funkcjonowaniu naszego dziecka, należy zawsze skonsultować ze specjalistą, najlepiej terapeutą SI. Trafna i rzetelna diagnoza, to klucz do sukcesu.

Poniżej kilka sygnałów (objawów), które mogą świadczyć o potencjalnych zaburzeniach integracji sensorycznej:

• Nadwrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe bądź słuchowe (zbyt intensywnie rejestruje bodźce, czuje się przytłoczone przez kolory, dźwięki, zapachy, dotyk innej osoby, nie lubi przytulania, dyskomfort w ubieraniu się, nie znosi metek – w ubraniach, nie lubi mycia, czesania włosów, obcinania paznokci, zabaw z użyciem mas plastycznych, nie lubi mieć brudnych rąk, lubi tylko niektóre faktury materiałów z jakich zrobione są ubrania, zakłada chętnie tylko stare ubrania itp.)
• Zbyt mała wrażliwość na bodźce (dziecko szuka dodatkowych wrażeń, chętnie skacze, uderza innych, potrząsa częściami własnego ciała, głośno słucha muzyki, hałasuje, potrzebuje mocnego przytulania się, bujania na karuzeli, czy huśtania na huśtawce, itp.)
• Problemy z równowagą (problemy podczas zabaw ruchowych, przewraca się lub potyka na prostej drodze, wpada na stojące przedmioty, czuje się niestabilnie na innym podłożu np. materacu, nie umie nauczyć się jeździć na rowerze, czy hulajnodze, spada z tych urządzeń albo ma ogromne trudności w ich opanowaniu, problem z zaplanowaniem ruchu itp.)
• Agresja (wybuchowość, impulsywność, wpada we frustrację, nie radzi sobie ze światem, zamyka się w sobie, impulsywne, obrażalskie, uparte, niezadowolone bez konkretnej przyczyny itp.)
• Nadmierna ruchliwość lub niski jej poziom (czyli dziecko może być pobudzone, nadruchliwe lub wręcz przeciwnie powolne, letargiczne, nie umie ustać w miejscu, nadmiernie zmienia pozycje ciała, porusza się zbyt wolno lub zbyt szybko itp.)
• Opóźnienie w rozwoju zdolności ruchowych (niezdarne, słabo skoordynowane, podpiera się przy siedzeniu, bo nie umie utrzymać pozycji ciała, podpiera głowę, „zjeżdża” z krzesła, ma nieprawidłową postawę w ławce, czy przy stoliku itp.)
• Wybredność w jedzeniu (trudności z jedzeniem, je tylko wybrane dania, nie toleruje innych z powodu zapachu, konsystencji czy wyglądu itp.)
• Trudności w nauce, z koncentracją uwagi i organizacją  (rozprasza się, nie umie utrzymać uwagi, potrzebuje pomocy by doprowadzić jakąś czynność do końca itp.)
• Niespokojne, płaczliwe, wybudza się w nocy
• Ma trudności szkolne (w pisaniu, czytaniu, odwraca litery, trudności w przepisywaniu z tablicy, cięciem nożyczkami itp.)
• W nowym miejscu jest mocno zagubione, potrzebuje bardzo wiele czasu, aby odnaleźć się w nowej sytuacji.
• Unika zabaw grupowych, nieadekwatnie dopasowuje siłę do zadania
• Lubi ekstremalne rzeczy, sporty
  I wiele, wiele innych

Opracowała

Ilona Śleżewska